نارنگی (نام علمی: ‘Citrus tangerina’) یکی از میوه‌ها از تیره مرکبات است. نارنگی نسبت به پرتقال کوچک‌تر است، و مزهٔ ترش و شیرین تری دارد.
در پزشکی سنتی ایرانی طبع این میوه را سرد و تر می‌دانند و برای آن خواصی چون «مفرح قلب، رافع خفقان، صفرابُر و فرونشاننده لهیب معده و کبد» نام می‌برند. این میوه دارای مقدار زیادی منیزیم است و از این طریق در فعالیت ماهیچه‌ها، دستگاه گوارش و دستگاه عصبی مؤثر است.در ادامه مطلب زیر با خواص این میوه آشنا خواهید شد.
تو سرخ
آنچه به نام تو سرخ در شمال ایران به عمل مى آید، نوعى میوه ى مرکب است که خواص آن شبیه سایر مرکبات بوده ، و طرفداران زیادى ندارد. ولى اخیرا در جنوب ایران یک گیاه دیگر کاشته اند که در خوزستان به ((حسینقلى خانى )) معروف بوده و در تهران به نام (( گریپ فروت )) به فرش مى رسد. این گیاه را در زبان خارجى ((پامپلوس )) مى نامند، خوردن آب آن به عنوان اشتها آور و مقوى معده و قلب به کار مى رود.
باب بارتو
در بلوچستان به من باب بارتو مى گویند. نوعى از خانواده ى مرکبات هستم که هسته من لعاب زیادى مثل تخم کتان دارد، و براى نرم کردن سینه بسیار مفید مى باشم .
سایر منافع مرکبات
آنچه گفته شد مختصرى از فواید بى شمار خانواده ى ما بود، از دوستان وفادار انسان هستیم . سلامت و جوانى را براى شما پایدار مى سازیم ، و از پوست ما اسانسى معطر مى گیرند که ضد عفونى کننده بوده ، و در ساختن ادوکلن و مرهم هاى ضد زخم به کار مى رود.
اسانس ما قادر است بزرگترین دشمنان بشر را که میکروب هاى دیفترى ، مننژیت و حصبه مى باشد نابود سازد. از پوست خارجى ما نیز براى معطر کردن غذا و شربت هاى دارویى و غیر دارویى ، ترشى ها و مرباها و غیره استفاده مى کنند و در نزد ایرانیان رسم است که پوست ما را در کنار منقل یا بخارى مى گذارند تا محیط خانه را معطر سازیم . تلخى که در میوه هاى بعضى از انواع ما مثل ترنج و دارابى مى بینید، یکى دیگر از محسنات ما مى باشد. زیرا این تلخى مربوط به یک ماده ى مؤثر است که اشتها را باز مى کند و به همین جهت است که غذاشناسان توصیه مى کنند، همیشه ما را قبل از غذا میل نمایید تا معده ى شما را براى قبول و هضم آن آماده سازیم . خلال نارنج را با سنبل الطیب دم کرده ، و صبح بجاى چاى نوش جان کنید تا قلب و اعصاب شما تقویت شود.
رب نارنج که در اثر جوشاندن و غلیظ کردن آب نارنج بدست مى آید نه تنها یک چاشنى خوب براى ترش کردن غذاها است ، بلکه یک مرهم ضد زخم، ضد انگل و ضد میکروب مى باشد و در گذشته کچلى را با آن معالجه مى کردند. اگر ناخن شما سست و شکننده است چند روز، روزى دو مرتبه روى آن رب نارنج بمالید و بعد مشاهده کنید که چگونه سخت و محکم مى شود.
اگر به نارنج دسترسى ندارید، مى توانید با آب لیمو و آب نارنج استفاده کنید. براى از بین بردن چربى پوست و موهاى خود نیز مى توانید از رب یا آب میوه ى ما استفاده نمایید، ولى براى چربى سر انسان که مقدمه ى طاسى است ، بایستى حتما از رب نارنج بهره مند شوید و بگذارید مدتى بماند، روى پوست خشک شود و بعد آن را با آب نیم گرم پاک نمایید. براى پاک کردن لکه هاى قرمز و سیاه که روى پوست و صورت و بدن شما پیدا مى شود، بهتر آن است که به رب نارنج نمک زده و روى آنها بمالید و بگذارید تا خوب خشک شود، براى نرم کردن دست و صورت و از بین بردن گوشت هاى زیادى ، باز هم به سراغ رب نارنج و بدل آن لیمو بروید. مخلوطى از آب لیمو و گلیسیرین و چند قطره آمونیاک نیز براى این کار تجویز شده است .
به کودکان خود توصیه نمایید که هفته اى دو بار دندان هاى خود را با مضمضه کردن آب لیمو تمیز کرده و بعد مسواک بمالند تا دندان هاى آنها دچار کرم خوردگى نشود. براى از بین بردن زگیل بایستى نوع ترش مرا با پوست و هسته در سرکه خیساند و بعد آنرا له کرده روى زگیل گذاشت تا کم کم از بین برود. اگر آب تصفیه شده در دسترس ندارید، آسان ترین راه براى ضدعفونى کردن آن افزودن چند قطره آب لیمو ترش است.
هیچگاه ماهى نخورید مگر آن که قبلا روى آن چند قطره آب لیمو یا آب نارنج بچکانید. در اروپا معمولا صدف هاى دریایى را همراه با نوع ترش ما مى فروشند و در این مورد دانشمندى اظهار نظر کرده و گفته است : سم را با ضد سم همراه مى فروشند. آب لیمو مسمومیت غذایى را کم مى کند و از فساد مواد خوراکى جلوگیرى مى نماید . به آب هویج چند قطره آب لیمو بزنید، تا طعم گس و علفى آن از بین برود. وقتى زالو در بیخ گلوى کسى چسبید، دستپاچه نشوید، یک لیوان آب لیمو به او بدهید و بگویید جرعه جرعه بنوشد تا زالو کنده شود. آب ما خانواده ى مرکبات ادرار را زیاد مى کند و کلیه و مثانه را زهکشى مى نماید.
استفاده از آب انواع ما براى رژیم لاغرى اثرى بسیار مطمئن و بى ضرر دارد. براى مبارزه با انگلهاى معده و روده ، بایستى یکى از میوه هاى ما را با پوست له کرده ، و بعد در شربت عسل خیس نموده و بعد در صافى ریخته و با فشار شیره ى آنرا گرفت و شب ، قبل از خواب نوشید. براى جلوگیرى از خون دماغ ، پنبه را با آب لیمو ترش یا نارنج آغشته کرده ، و در سوراخ هاى دماغ بگذارید تا خون بند آید، با آب انواع ترش ما مى توانید لکه هاى سبز و مرکب را از روى لباس پاک کنید . آب لیمو شیرین دوام ندارد، این نقص برطرف خواهد شد. مخلوط دو برابر آب لیمو شیرین با یک برابر آب لیمو ترش نوشابه اى گوارا و مفید است و بهترین دارو براى معالجه مبتلایان به امراض عفونى است .
این نوشابه ترشى چندانى ندارد، و براى معده و روده هاى مجروح هم مضر نمى باشد. لیموهاى آبى که در جهرم و جنوب ایران به عمل آمده ، و براى گرفتن آب لیمو مصرف مى شود، با لیمو ترش فرق دارد، ولى منافع آنها یکسان است ، اگر در اثر خوردن انواع میوه هاى ما در معده احساس ناراحتى کردید، و یا مبتلا به دل درد، و درد پهلو شدید نترسید و چند روز مرتبا به خوردن آن ادامه دهید و بدانید به علت داشتن مواد رادیواکتیو امراض خفته را بیدار مى کنیم و بعد آن ها را معالجه مى نماییم و نیز مى توانیم سموم بدن را از گوشه و کنار عضلات خارج کرده ، و از بین ببریم . لیمو عمانى نوعى لیمو ترش است . که در عمان به عمل مى آید و بهترین چاشنى براى غذاهاى مختلف است . براى معالجه گواتر سمى و کوچک کردن غده ى سیب آدم بهترین وسیله ضماد کوبیده ى پوست پرتقال و لیمو است .